İslamiyete Göre Organ Bağışı Caiz midir ?
Günümüz hastanelerinde organ bekleyen nice hastalarımız için umut ışığı olan bununla beraber dini hassasiyetlerini göz ardı etmeyenleri de düşündüren organ nakli hakkında İslam fıkhının diğer bir tabirle İslam âlimlerimizin bakışı nedir?
Organ nakli; vücutta görevini yapamayan bir organın yerine başka bir canlıdan veya ölüden aynı görevi yapacak bir organın nakledilmesi ile yapılan bir tedavi yöntemidir.
18. yüzyılda başlayan organ nakli her geçen gün geliştirilerek 19. yüzyılda insandan insana doku ve organ nakline başlanmıştır.
Önceleri deri ve kas nakli şeklinde başlayan bu tedavi giderek gelişmiş; kalp böbrek ve kemik iliği gibi hayati organların nakli de mümkün olmuştur.
Ancak insandan insana organ nakli böylesine önemli bir tedavi yöntemi olmasının yanı sıra soruda da temas edildiği gibi bazı dini ve hukuki meseleleri de beraberinde getirmiştir. Lakin şunu da bilmek gerekir ki organ nakli İslam fıkhına tamamıyla yabancı bir şey değildir. Nitekim ilkyazımızda da temas ettiğimiz gibi hakkında eski müçtehit imamlarımızdan sarahaten bir bilgiye ulaşamadığımız meselelerde benzer konular hakkında yapmış oldukları içtihatlarına rastlamamız mümkün oluyor. Şöyle ki İslâm âlimlerinin evvelkileri insanın cüzünden istifade etmenin caiz olup olmaması konusunda tartışmışlardır.
Mezhep Büyüklerine Göre Organ Nakli
El-Fetâve’l-Hindiyye adlı esere baktığımız zaman Ebû Hanîfe’nin talebelerinden olan ve aynı zamanda da mezhebini tedvin eden (kayıt altına alan) İmam-ı Muhammed el-Hasan eş-Şeybânî’nin bu konuya ışık tutması açısından şu sözünü görürüz: Kişinin tedavi için koyun katır at gibi hayvanların kemiğini kullanması caizdir. Lakin necaseti liaynihi (bizzat necis) olduğu için domuzun hürmetine (saygınlık ve üstünlüğüne) binaen de insanın kemiğini tedavi için kullanmak tahrîmen mekruhtur.1
Bu görüşe göre ister canlı olsun ister ölü olsun insanın parçasından istifade etmek caiz değildir. Zira insan keremli saygın üstün bir varlıktır cüzlerinin bezl edilmesi (uluorta saçılması) caiz olmaz.
Hz. Aîşe’den (radiyu anha) rivayet olunduğuna göre Hz. Peygamber (sallu aleyhi ve sellem) “Ölü bir kimsenin kemiğini kırmak diri iken kemiğini kırmak gibidir” buyurmuştur. Efendimizin bu hadis-i şerifi yukarıdaki görüşü kuvvetlendirmektedir.
Şafî uleması ise; “hayvanın cüzünden organından istifade etmek caiz olduğu gibi zor durumda kalan kimse için de insanın cüzünden-organından istifade etmek caizdir” demişlerdir. Nitekim İmâm-ı Nevevî El-Mecmû adlı eserinde şöyle buyuruyor: Açlıktan zor durumda kalan kimse ölmüş birini bulsa onun etinden yemesi helaldir zira diri yani hayatta olan kimsenin hürmeti (üstünlülüğü) ölüye nispetle daha fazladır.
Mâlikî fukahası da insan cüzünden-organından istifadenin caiz olup olmaması konusunda ihtilaf etmişlerdir. Sahih olan görüşe göre ise bunun muzdar (zor) durumda olan kişi için caiz olmasıdır.
Günümüzde Organ Nakli
Günümüzdeki organ naklinin caiz olup olmadığına gelince; güncel olan bu mesele hakkında ne nasslarda (âyet-hadis) ne de elimizde mevcut olan klasik fıkıh kitaplarında açık bir ifadenin bulunmadığı bir gerçektir.
Böyle olunca günümüz âlimleri yeni bir tedavi şekli olan organ nakli konusunda görüş bildirmede başlangıçta tereddüt etmişler ancak organ nakli tedavisinin zamanımızda alternatifi olmayan bir tedavi yöntemi olması sebebi ile bu tereddüt ve çekimserlikleri nispi olarak terk etmişlerdir.
Daha öncede ifade ettiğimiz gibi hakkında ayet-i kerime ve hadis-i şerif olmayan evvelki müçtehit imamlarımızdan da hakkında bir bilgi bulunmayan meseleler karşısında ehil olan kişilerin ferdi hüküm vermelerindense ehil olan âlimlerin bir araya toplanıp konuyla alâkalı kişilerle de istişâre etmek suretiyle aralarında bir hükme bağlamaları daha uygundur. Bundan dolayıdır ki bu konuyla alâkalı ferdi görüşleri nakletmektense konseyin yani âlimler topluluğunun ortak kararını nakletmek daha uygun olacaktır.
Alıntıdır.
İslamiyete Göre Organ Bağışı Caiz midir ?
Normal
